Перапіска з прафесарам, ці Як дапамагчы вучню

Ці можа вучань стаць прафесарам для самога сябе? Адказ на гэтае незвычайнае пытанне гомельскія настаўнікі атрымалі падчас інавацыйнага вучэбнага семінара для настаўнікаў матэматыкі, які правяла па запрашэнні факультэта матэматыкі і тэхналогій праграмавання, а таксама факультэта педагогікі і псіхалогіі Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Францыска Скарыны доктар філасофіі з Ізраіля Ганна Прусак.

Ганна Прусак — выпускніца Гомельскага дзяржуніверсітэта, сёння яна з’яўляецца прафесарам двух ізраільскіх педагагічных каледжаў, выкладае матэматыку, методыку выкладання матэматыкі, методыку развіцця матэматычнага мыслення і творчасці навучэнцаў і настаўнікаў, вядзе курсы педагагічнага майстэрства, курсы па навучанні настаўнікаў даследчай рабоце ў галіне матэматычнай адукацыі і выхавання. Семінар, які вучоны правяла ў Гомелі, ужо апрабаваны на яе радзіме — у Ізраілі, а таксама некаторых гарадах Расіі. Сутнасць мерапрыемства заключаецца ў знаёмстве з аўтарскім дыдактычным інструментам пад назвай “Перапіска з прафесарам”. Інструмент таксама быў прадстаўлены на навуковых канферэнцыях, якія праходзілі ў Ізраілі, і на XVII Міжнародных чытаннях памяці Л.С.Выгоцкага “Культурна-гістарычная псіхалогія: ад навуковай рэвалюцыі да пераўтварэння сацыяльных практык” у Маскве.

— Тэарэтыка-метадалагічную аснову дыдактычнага інструмента “Перапіска з прафесарам” складае канцэпцыя культурна-гістарычнага развіцця вышэйшых псіхічных функцый выдатнага айчыннага псіхолага Л.С.Выгоцкага, — тлумачыць Ганна Прусак. — Тэхналогія ж вытокамі сваімі сягае ў распрацоўкі Дж.Грэя — аўтара кнігі “Мужчыны з Марса, жанчыны з Венеры”, якая стала бестселерам у 90-х гадах мінулага стагоддзя і не страціла сваёй актуальнасці.

Дыдактычны інструмент створаны для таго, каб дапамагчы вучням лепш выяўляць свае цяжкасці ў вучобе і пераадольваць іх. Гэта могуць быць праблемы, звязаныя з выкананнем дамашняга задання, падрыхтоўкай да кантрольнай работы і яе рашэння, са зместам вучэбнага матэрыялу і іншыя.

Аўтар методыкі звяртае ўвагу, што задача настаўніка не ў тым, каб проста перадаваць веды, а ствараць фундамент асобы.

— Не ўсе складанасці з матэматыкай ці якім іншым школьным прадметам можна пераадолець пры дапамозе гэтага інструмента, — гаворыць Ганна Прусак. — Аднак пры яго дапамозе ствараецца фундамент асобы, у якой будзе адкуль браць сілы, каб спраўляцца не толькі з матэматыкай, але і з жыццёвымі цяжкасцямі наогул.

Існуюць два найбольш распаўсюджаныя падыходы да выкладання: традыцыйны, ці, як яго яшчэ называюць, гідраўлічны, дзе настаўнік проста пералівае веды вучню, і канструктыўны, калі настаўнік забяспечвае вучня пэўным інструментам, а той сам канструюе свае веды. Апошні падыход не толькі больш дзейсны, але і найлепш упісваецца ў патрабаванні часу. Згадзіцеся: сёння дзецям хочацца бачыць не проста настаўніка-перадатчыка — яны мараць бачыць у настаўніку аднадумца.

Семінар мае вялікую практычную накіраванасць. Па-першае, Г.Прусак прадэманстравала ў прэзентацыі вынікі прымянення тэхналогіі “Перапіска з прафесарам” у ізраільскіх адукацыйных установах. Па-другое, правяла практыкумы, накіраваныя на знаёмства з тэхналогіяй і яе кампанентамі, пры гэтым настаўнікі апрабавалі выкарыстанне інструмента ў дачыненні да сябе. Педагогам гомельскіх школ прыйшлося добра папрацаваць на семінары: на працягу першага дня яны запаўнялі анкеты, адказвалі на пытанні, выказвалі свае думкі, і, нарэшце, інструмент быў апрабаваны ў школьных класах. Заняткі-даследаванні праводзіліся ўдзельнікамі семінара на другі дзень, што дазволіла настаўнікам не толькі ўспрыняць атрыманыя веды, але і больш дэталёва разабрацца ў сутнасці дыдактычнага інструмента, намаляваць свой заўтрашні ўрок-даследаванне з прымяненнем гэтага інструмента.

На незвычайны семінар прыйшлі не толькі настаўнікі матэматыкі ці інфарматыкі. Гісторыкі, фізікі і выкладчыкі іншых прадметаў таксама выказалі жаданне павучыцца вучыць сваіх выхаванцаў. Дыдактычны інструмент створаны вучоным-матэматыкам, аднак можа быць выкарыстаны і для выяўлення і пераадольвання цяжкасцей, звязаных з рознымі дысцыплінамі, і нават цяжкасцей у выхаваўчай рабоце з дзецьмі. Сярод удзельнікаў семінара былі таксама дэкан факультэта матэматыкі і тэхналогій праграмавання Сяргей Жогаль, дэкан факультэта даўніверсітэцкай падрыхтоўкі і навучання замежных студэнтаў Аляксандр Васільеў, метадыст па матэматыцы, гісторыі і грамадазнаўстве гарадскога вучэбна-метадычнага кабінета Валянціна Чванькова, дырэктар гомельскай сярэдняй школы № 8 Нона Дубініна.

— Практычная значнасць семінара ў тым, што яго ўдзельнікі атрымалі веды аб развіцці прадукцыйнай рэфлексіўнасці сваіх вучняў, карыснай для іх самаарганізацыі пры выкананні дамашніх заданняў, а таксама для папярэджання самаізаляцыі, розных залежнасцей, схільнасці да пастаяннага адкладвання важных спраў, якое прыводзіць да жыццёвых праблем, — пракаменціравала Валянціна Чванькова.

— Маладому чалавеку сёння, як ніколі раней, неабходна ўмець асэнсоўваць свае адносіны з сацыяльна-прадметным светам, клапаціцца пра развіццё сябе і свайго жыцця, — дзеліцца думкамі прафесар Аляксандр Васільеў. — Навучыць гэтаму могуць не толькі бацькі, тут вялікая роля і настаўніка. Якраз у гэтым сутнасць практыка-арыентаванага семінара.

Другі дзень мерапрыемства праходзіў ва ўстановах адукацыі абласнога цэнтра, у якіх працуюць удзельнікі семінара. На гэты раз заданні выконвалі вучні розных класаў, пасля чаго настаўнікам неабходна было прааналізаваць і апрацаваць дадзеныя тэксты, а таксама запоўніць рэфлексіўную анкету па выніках выкарыстання дыдактычнага інструмента ў класе. Завяршылася праца круглым сталом, дзе педагогі разам з аўтарам абмяркоўвалі прымяненне інструмента, дзяліліся вопытам. Яны прыйшлі да высновы, што інструмент “Перапіска з прафесарам” дае магчымасць зразумець прычыны цяжкасцей вучняў. Прымяняючы яго, настаўнікі могуць дапамагчы кожнаму вучню індывідуальна справіцца з яго праблемамі.

Магчыма, хутка гомельскія педагогі, якія апрабавалі цікавую тэхналогію і паспрабуюць прымяняць яе далей у рабоце з навучэнцамі, падзеляцца сваімі вынікамі, тым больш што ўсе ўдзельнікі семінара атрымалі сертыфікат, які дае эксклюзіўнае права на прымяненне тэхналагічнага інструмента “Перапіска з прафесарам”. А найбольш актыўныя настаўнікі запрошаны паўдзельнічаць у міжнародным даследчым праекце “Тэхналогія развіцця рэфлексіўнага мыслення навучэнцаў пра дапамозе дыдактычнага інструмента “Перапіска з прафесарам”.

Наталля ЛУТЧАНКА.
Фота аўтара.