Калі ў сэрцы кінуты зярняты дабрыні

Ала Уладзіславаўна Чалала — творчы, таленавіты педагог. Вось ужо трыццаць гадоў яна працуе ў Гаранскім дзіцячым садзе — сярэдняй школе Полацкага раёна. Скончыўшы Полацкае педагагічнае вучылішча, пачынала працаваць піянерважатай. Дэвізам у рабоце сталі словы Іаана Златавуста: “Усё ў нас павінна быць другарадным у параўнанні з клопатам пра дзяцей і іх выхаваннем”. Адчувала, што не хапае ведаў… У 1992 годзе атрымала кваліфікацыю настаўніка музыкі ў Мінскім дзяржаўным педагагічным інстытуце імя А.М.Горкага. Але колькасць гадзін музыкі ў школе скарачалася, яны засталіся толькі ў пачатковых класах. І педагог канчаткова вырашыла звязаць свой лёс з дзецьмі малодшага школьнага ўзросту. У 1998 годзе скончыла Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П.М.Машэрава па спецыяльнасці “Педагогіка і методыка пачатковай адукацыі”.

Выдатная адукацыя і жаданне быць максімальна карыснай у выхаванні дзяцей прывялі да разумення, што неабходна скіроўваць погляд вучняў да добрага, выхоўваць такія душэўныя якасці, як сціпласць, міласэр­насць, працаві­тасць, фар­­міраваць маральныя і этычныя каштоўнасці, закладзеныя ў духоўнай спадчыне народа. Паступова склалася сістэма выхаваўчай работы настаўніцы. У першую чаргу гэта дэталёва распрацаваны ўрок. Запомніўся вучням і педагогам Полацкага раёна ўрок музыкі Алы Уладзіславаўны “Мая сям’я — маё багацце”. Дзеці не толькі вучыліся слухаць і чуць музыку, аналізаваць музычныя творы, але і пазнаёміліся з такім святам, як Дзень сям’і, яго гісто­рыяй. Педагог у якасці выхаваўчага кампанента ўключае ў заняткі гутарку пра згоду ў сям’і як асноўнае багацце.

Урокі Алы Уладзіславаўны маюць не толькі глыбокі пазнавальны, але і выхаваўчы змест. У 2020 годзе камітэт па адукацыі адміністрацыі Белаярскага раёна Ханты-Мансійскай аўтаномнай акругі — Югры Расійскай Федэрацыі прапанаваў педагогам устаноў адукацыі Віцебскай вобласці прыняць удзел у конкурсе “Урокі Вялікай Перамогі”, прысвечаным святкаванню 75-годдзя перамогі ў Вялікай Айчын­най вайне. За распрацоўку ўрока ў намінацыі “Лепшы ўрок роднай мовы” настаўніца атрымала дыплом ІІ ступені.

Ала Уладзіславаўна лічыць, што вялікую ролю ў выхаванні духоўнасці адыгрываюць сродкі масавай інфармацыі і кніга. Менавіта таму ў сваёй рабоце вялікую ўвагу яна ўдзяляе чытанню і абмеркаванню твораў з серыі “Зярняткі”, якія ўключаюць “Добрыя гісторыі для малых дзяцей”. Цікавую, павучальную размову з навучэнцамі яна будуе на аснове твораў Барыса Аляксандравіча Ганага, вядомага беларускага дзіцячага праваслаўнага пісьменніка. Не раз настаўніца праводзіла адкрытыя ўрокі і выхаваўчыя мерапрыемствы, звязаныя з чытаннем кніг праваслаўнай тэматыкі: “Знаёмства з біяграфіяй і творчасцю манаха Лазара”, “Жыццё дадзена на добрыя справы” (прэзентацыя кнігі Алены Міхаленка і Таццяны Дашкевіч “Голас Анёла”), урок-агляд “Дзень праваслаўнай кнігі”.

Вучні Алы Уладзіславаўны — актыўныя ўдзельнікі мерапрыемстваў школьнага праекта “На шляху да дабра і святла РАЗАМ”. Пад кіраўніцтвам настаўніцы праходзяць канцэрты, прысвечаныя праваслаўным святам, конкурсы духоўнай паэ­зіі і песні “У чаканні светлага дня”. Асно­ву сцэнарыяў складаюць добра знаёмыя школьнікам казачныя сюжэты, якія дазваляюць данесці духоўны сэнс праваслаўя да ўсіх удзельнікаў святочнага дзейства. Педагог імкнецца, каб усе дзеці маглі праявіць свае здольнасці. Добрымі памочнікамі ў падрыхтоўцы святаў з’яўляюцца бацькі. Сумесная дзейнасць аб’ядноўвае дзяцей і бацькоў, спрыяе ўмацаванню даверу, узаемаразумення, а таксама сямейных традыцый. Праваслаўныя святы вучаць дзяцей бачыць прыгажосць прыроды і чалавечых адносін, заснаваных на любові, дабрыні, творчасці, заклікаюць прымнажаць прыгажосць навакольнага свету. Усе мера­прыемствы праводзяцца з блаславення і пры падтрымцы настаяцеля храма Пакрова Прасвятой Багародзіцы Полацка протаіерэя Ула­дзіміра Рацьковіча. Настаўніца сабрала разнастайны метадычны матэрыял: кнігі, кінафільмы, аўдыязапісы, сцэнарыі мерапрыем­стваў, мультфільмы.

Асаблівае месца ў выхаваўчай рабоце педагога займае даследчая дзей­насць. У сваіх даследаваннях дзеці вывучаюць страчаныя храмы Гараншчыны, таямніцы імя, пішуць пра дзядуляў-герояў, таленавітых бабуль, святых Полацкай зямлі. Займаючыся даследчай работай на праваслаўныя тэмы, навучэнцы больш даведваюцца пра веру, якая робіць чалавека дабрэйшым, вучыць любіць і дараваць. Усё гэта стварае падмурак маральных, культурных і эстэтычных ідэалаў.

Прыемна, што, узяўшы старт у пачатковай школе, вучні Алы Уладзіславаўны працягваюць і ў старшых класах удзель­нічаць у праваслаўных конкурсах і мерапрыемствах. Іх даследаванні звязаны з малой радзімай — аграгарадком Гараны, горадам Полацкам. І настаўніца, і вучні прымаюць удзел у Рэспубліканскіх Свята-Ефрасіннеўскіх педагагічных чытаннях, у конкурсе творчых і даследчых работ навучэнцаў “Святло Праваслаўя”, які арганізуе Інстытут тэалогіі імя святых Мяфодзія і Кірыла БДУ. На конкурс у 2020 годзе ад установы было адпраўлена 8 работ. Вынік: два дыпломы І ступені, два — ІІ, чатыры — ІІІ ступені.

 Да рэспубліканскага конкурсу “За маральны подзвіг настаўніка” ў намінацыі “Лепшая праграма духоўна-маральнага выхавання дзяцей і моладзі” педагог падрыхтавала распрацоўкі ўрокаў да факультатыўных заняткаў “Асновы праваслаўнай культуры” (узнагароджана Сінадальнай граматай, 2-е месца).

Ала Уладзіславаўна ўмее знаходзіць сапраўдных сяброў. У іх ліку —  супрацоўніца Бібліятэкі імя Янкі Купалы Полацка Вольга Васільеўна Бакуновіч. У сваёй установе вось ужо больш за 15 гадоў яна з’яўляецца вядучай літаратурна-музычнай гасцёўні “Пад шатамі духоўнасці”. “Святы праваслаўнага календара”, “Святыя Полацкай зямлі”, “Маршал Перамогі — Георгій Жукаў” — вось далёка не поўны пералік праведзеных Вольгай Васільеўнай духоўна-асветніцкіх гутарак у нашай школе, якія суправаджаюцца прэзентацыямі і відэаматэрыяламі.

Нашу ўстанову наведваюць валанцёры Ірына і Андрэй. Ірына арганізавала інтэрнэт-групу “Дорым дзецям маленькі цуд”. Разам яны праводзяць з вучнямі гутаркі пра сяброўства, сям’ю, прыроду, зладзілі пешаходную экскурсію па Полацку.

На думку педагога, такія сустрэчы вучаць не здавацца ў цяжкіх жыццёвых сітуацыях, быць добрымі, міласэрнымі, спагадлівымі. А гэта самая дарагая ўзнагарода для настаўніка, калі зярняткі дабрыні прарастуць у дзіцячай душы, дадуць чаканыя ўсходы, зашумяць буйным калоссем.

Іна ЛАКОМСКАЯ,
намеснік дырэктара па асноўнай дзейнасці Гаранскага дзіцячага сада — сярэдняй школы Полацкага раёна.